Kỹ năng tự nhận thức là một kỹ năng sống cơ bản, là khả năng con người có thể ý thức rõ ràng về cảm giác, tính cách, quan điểm, giá trị và động cơ, hiểu biết. Chấp nhận những tố chất vốn có để phát huy điểm mạnh, hạn chế những yếu điểm nhằm tổ chức tốt cuộc sống và sửa đổi và nâng cấp các mối quan hệ của mình với những người xung quanh.
Mục lục
1. Thế nào là kỹ năng tự nhận thức?
Là nền tảng hỗ trợ con người trong việc giao tiếp, ứng xử thích hợp với những người xung quanh.
- Trước tiên là những người thân yêu trong gia đình, lớp học, cơ quan, sau đấy là những người trong cộng đồng.
- Tự nhận thức giúp con người sống nhân ái, ứng xử đúng mực với những người xung quanh. Hơn nữa, nó còn giúp chúng ta hiểu đúng về bản thân, từ đấy có những quyết định và lựa chọn đúng đắn, phù hợp với năng lực, điều kiện hoàn cảnh thực tế và yêu cầu của xã hội.
- Trái lại, nhận xét sai về bản thân có thể dẫn đến những hạn chế hoặc ảo tưởng về năng lực, sở trường của con người và gây thất bại cho việc giao tiếp với người khác trong cuộc sống.
2. Ý tưởng về sự tự nhận thức bắt nguồn từ đâu?
Tự nhận thức bản thân được Duval và Wicklund công bố lần đầu tiên vào năm 1972 trong cuốn sách “Lý thuyết chung về sự tự nhận thức” của họ. Cuốn sách này cho rằng khi chúng ta tập trung nhìn sâu vào bên trong bản thân mình, ta sẽ có khả năng so sánh và kết nối những hành vi thường thường của ta với những chuẩn mực đạo đức và những giá trị nói chung. Đây chính là kỹ năng tự nhận thức chuẩn mực.
3. Làm thế nào để dùng kỹ năng này trong việc tạo nên những thói quen tốt?
Tự nhận thức là bước cần thiết đầu tiên trong việc kiểm soát cuộc sống của chính mình, tạo ra những gì bạn mong muốn và nắm giữ tương lai của bạn.
- Khi nắm giữ kỹ năng tự nhận thức, bạn có thể nhận ra rằng những suy nghĩ và cảm xúc của bản thân đang dẫn đường bạn.
- Từ đó, bạn cũng sẽ dễ dàng kiểm soát hành vi của mình và thay đổi chúng khi thấy quan trọng với mục tiêu cuối cùng là có được thành quả mà bạn mong muốn.
- Việc này có thể bao gồm cả việc thay đổi cảm xúc, thái độ hay thậm chí là tính cách của bạn.
4. Các phương pháp để nuôi dưỡng khả năng tự nhận thức một cách hiệu quả?
Dành thời gian và không gian cho bản thân
Việc dành ra thời gian riêng để kết nối với bản thân cho phép bạn tạo một lối đi vào nội tâm đang chôn kín sâu bên trong của mình. Hãy dành 30 phút mỗi sáng hoặc trước khi ngủ để đọc sách, viết lách, thiền, cầu nguyện hay bất cứ hoạt động nào tương tự. Chúng giúp bạn kết nối được với suy nghĩ và cảm giác của chính mình.
Thực hành thiền định
Kỹ năng tự nhận thức thiền định chính là chìa khóa giúp tăng khả năng tự nhận thức. Giáo sư Jon Kabat-Zinn (nhà sáng lập kiêm Giám đốc Stress Reduction Clinic thuộc Đại học Y khoa Massachusetts) định nghĩa thiền định là “tập trung vào điều gì đấy một cách có chủ đích ngay trong thời khắc hiện tại mà không phán xét”.
Nói cách khác, thực hành thiền định chính là hiện diện trong hiện tại, quan sát những gì xảy ra bên trong và bên ngoài bản thân chứ không dễ dàng là ngồi bắt bắt chéo chân và “trấn áp” các suy nghĩ.
Giữ thói quen ghi chép
Viết lách không chỉ hỗ trợ công đoạn xử lý suy nghĩ mà còn giúp ta kết nối với bản thân và cảm nhận thấy bình an hơn. Hoạt động này cũng giúp “giải phóng dung lượng” trí não khi mà bạn để những dòng suy xét chảy ra trang giấy.
Hãy thử dành ra nửa ngày cuối tuần làm việc này tại nhà – tập trung thật sâu vào toàn cầu bên trong – bạn đang cảm thấy thế nào, bạn đang nói gì với bản thân mình. Sau đó ghi lại hết tất cả mọi thứ quan sát được và bạn có thể ngạc nhiên khi đọc lại!
Rèn luyện năng lực lắng nghe
“Lắng nghe” khác với “nghe”. Lắng nghe là hiện diện, là tập trung quan tâm đến cảm xúc, lời nói và cả ngôn ngữ cơ thể của đối phương. Nếu thật sự lắng nghe, bạn sẽ dễ đồng cảm và thấu hiểu mà không phán xét hay đánh giá. Khi giỏi lắng nghe người khác, bạn cũng sẽ giỏi lắng nghe bản thân mình và biến thành người bạn tốt nhất cho bản thân.
Hỏi ý kiến người khác
Đôi lúc ta sợ phải nghe người khác nói gì về mình. Đúng vậy, những đánh giá hay nhận xét của người khác có thể mang nhiều định kiến và thậm chí là không thành thật. Tuy vậy, bạn hoàn toàn có thể phân biệt, chắt lọc những ý kiến khách quan và hữu ích để hiểu về bản thân cũng như người khác hơn.
Các nghiên cứu cho thấy việc lấy ý kiến toàn diện trong đơn vị là một công cụ rất hữu ích giúp các quản lý cấp cao cải thiện khả năng tự nhận thức.
5. Kết bài
Kỹ năng tự nhận thức đối với mỗi người chúng ta thật sự rất cần thiết. Hy vọng, bài viết trên sẽ mang lại hữu ích cho bạn. Chúc các bạn thành công!
Xem thêm: Kỹ năng lắng nghe hiệu quả cho bản thân
Hảo Hảo – Tổng hợp, chỉnh sửa
(Nguồn tham khảo: timviec365,hoorayy,iconicjob)
